In de kijker februari 2016

Schrikkelkind Michiel Bonte en zijn vriendin verjaren op 29 februari

In de kijker februari 2016

2016 is een schrikkeljaar. Traditioneel wordt daar veel aandacht aan besteed. De media gaan steevast op zoek naar mensen die verjaren, huwen, scheiden of iets buitengewoons meemaakten op 29 februari. Wij strikten Michiel Bonte, die samen met zijn vriendin een schrikkelkoppel vormt. Beide zijn geboren op de schrikkeldag. Tegelijkertijd duikelden we de geschiedenis in: dat we iedere vier jaar een extra dag krijgen blijkt lang niet vanzelfsprekend.

Het probleem met de tijd

Een jaar is de tijd die de aarde nodig heeft om rond de zon te draaien. Volgens onze kalender duurt dat 365 dagen, maar in werkelijkheid duurt dat ongeveer 5 uur en 49 minuten langer. Dat weten we al lang: in het oude Egypte hadden astronomen berekend dat een jaar 365,25 dagen telt. Maar de meeste volkeren berekenden de tijd toen nog op basis van de maancyclus. De bewegingen van de maan zijn direct zichtbaar. Veel leiders probeerden die maankalender te laten samenlopen met de seizoenen, veelal zonder succes. Het probleem is dat 12 maancyclussen korter duren dan een zonnejaar. Elf dagen om precies te zijn. Dat is behoorlijk veel en zorgt ervoor dat de maanden ieder jaar opschuiven ten opzichte van de seizoenen.

Veel systemen werden uitgetest. In onze streken bracht Julius Caesar redding. In 46 voor Christus huurde hij de beste astronomen in om een kalender te maken die gelijk liep met een zonnejaar en de seizoenen zou respecteren. Het resultaat was grotendeels gebaseerd op Egyptische kennis en voerde een jaar in van 12 maanden die samen 365 dagen tellen. Om de vier jaar werd een extra dag toegevoegd aan de kortste maand van het jaar: februari. Volgens een ingewikkelde berekening viel de dag ergens tussen 23 en 24 februari. De dag bleef naamloos, echt handig was dat niet. Caesar voerde met zijn Juliaanse kalender nog een belangrijke verandering door: hij verplaatste Nieuwjaar van 1 maart naar 1 januari. 

Om de vier jaar een extra dag invoeren is eigenlijk te veel. Telkens voegen we 44 minuten teveel toe waardoor we op lange termijn achter lopen op de astronomische kalender. In de 16de eeuw voerde Paus Gregorius XIII daarom een correctie in. Hij lanceerde een nieuwe kalender die we tot op de dag van vandaag volgen. Volgens deze Gregoriaanse kalender zijn de jaartallen die deelbaar door 100 zijn maar niet door 400, geen schrikkeljaren. Op het moment dat hij zijn kalender invoerde, in 1582, liepen we al tien dagen achter op de werkelijke tijd. Dat loste hij op door in dat jaar tien dagen te laten ‘verdwijnen’: 4 oktober werd onmiddellijk gevolgd door 15 oktober.

Volksgebruiken en bijgeloof

29 februari is een extra dag. Omdat hij zo weinig voorkomt, zijn er wereldwijd speciale gebruiken aan verbonden. Sinds de 19de eeuw vragen vrouwen in Ierland en Groot-Brittannië op die dag hun partner ten huwelijk. Ook in België duikt dat gebruik soms op, al is die regel wat achterhaald. Tegenwoordig zijn de rollenpatronen veel minder strikt. Een vrouw die een man ten huwelijk vraagt is al lang niet meer ongewoon. In Griekenland zijn de mensen geen fan van het schrikkeljaar. Veel huwelijken worden er in zo’n jaar niet gesloten. Dat zou ongeluk brengen. In Schotland denkt men ongeveer hetzelfde: een kind geboren op de schrikkeldag heeft een leven vol ongeluk voor de boeg.

Gelukkig zijn er ook positieve stemmen. De Amerikaanse stad Anthony bijvoorbeeld organiseert ieder jaar een schrikkeljaarfestival voor iedereen die geboren is op 29 februari. De stad riep zichzelf uit tot schrikkeljaarhoofdstad van de wereld. Ze organiseren parades, gigantische verjaardagsetentjes en ballonvaarten voor de jarigen. Het initiatief kwam van twee buurvrouwen die toevallig beide op de schrikkeldag verjaarden. Ze stapten in 1988 naar de lokale autoriteiten, die het idee van een gigantisch verjaardagsfeest sponsorden. In 2011 werd die financiële steun teruggeschroefd, maar het feest blijft wel bestaan. Er bestaat ook een speciale online verjaardagsclub voor schrikkelkinderen: The Honor Society of Leap Year Day Babies. Sinds de start in 1997 telt de club al meer dan 10 000 leden.

Wat intussen ook traditie is geworden: het interview met het schrikkelkind. Wij vroegen Michiel Bonte wat hij ervan vindt om op 29 februari te verjaren. 

In de media wordt er altijd veel aandacht besteed aan 29 februari. Gegarandeerd gaan ze op zoek naar iemand die op die dag is getrouwd of geboren. Hoe speciaal vind je het zelf dat je op de schrikkeldag bent geboren?

Ik heb de indruk dat anderen dat altijd veel specialer vinden dan ik (lacht). Dan wij, moet ik eigenlijk zeggen, want mijn vriendin verjaart toevallig ook op de 29ste.  Onze omgeving vindt dat heel interessant, iedere keer komen dezelfde vragen. Maar eigenlijk sta ik daar niet zo bij stil. Ik vier gewoon ieder jaar mijn verjaardag op de dag die me het best uitkomt. Soms zelfs twee dagen lang, dan worden die normale jaren toch ook weer speciaal.

De enige die het echt geweldig vindt dat ik op de schrikkeldag verjaar, is mijn dochter. Die is negen en officieel ouder dan ik. Volgens haar berekeningen dan toch. Dat heeft ze natuurlijk zo snel mogelijk doorverteld aan de kinderen op school. Als ik nu op de speelplaats kom lopen de kinderen plagend op me af. Echt grappig.  

Enig idee hoeveel keer je al een 29ste februari hebt meegemaakt?

Met mijn geboorte bijgerekend zal dit de tiende keer zijn. Ik weet dat van buiten, maar het is nu ook niet dat ik daar hard mee bezig ben. Wat ik wel opvallend vind, is dat Facebook rekening houdt met schrikkeldagen. Zelfs in jaren waar er geen 29ste februari is, krijg ik veel digitale verjaardagswensen. Ik maak me daar geen enkele illusie over, mensen doen dat voornamelijk omdat Facebook hen verwittigt. Blijkbaar zet Facebook mijn verjaardag automatisch op 28 februari in gewone jaren en op 29 februari in schrikkeljaren. Ze hebben daar dus toch aan gedacht.

Heb je dit jaar iets speciaals gepland op de 29ste februari?

Ja, maar vooral omdat ik samen met mijn vriendin jarig ben. Op zich vind ik dat specialer dan die datum. We geven een feestje van zondag op maandag. Een schrikkelfeestje, al hebben we dat niet zo genoemd. Het woord schrikkel klinkt niet zo goed. Daarom hebben we voor de Franse term voor schrikkeljaar gekozen: bissextile. Geef toe, dat klinkt toch veel sexyer dan schrikkel.  

Wereldwijd zijn er veel initiatieven om ‘schrikkelkinderen’ te verenigen. Zo is er een internationale verjaardagsclub voor schrikkelkinderen en het schrikkeldagfestival in de Amerikaanse stad Anthony. Voel je je verbonden met andere schrikkelkinderen?

Het enige schrikkelkind waar ik me verbonden mee voel, is mijn vriendin (lacht). Maar ik herinner me wel een leuk initiatief van de stad Gent, dat jammer genoeg maar één keer heeft plaatsgevonden. Acht jaar geleden nodigden ze iedereen die op 29 februari geboren was uit op het stadhuis. Dat is de enige keer dat ik andere schrikkelkinderen heb ontmoet. Wat een raar woord eigenlijk, schrikkelkind. Ik voel me daar niet speciaal verbonden mee. Ik moet je teleurstellen: schrikkelkinderen vormen geen sekte en we hebben ook geen datingforum of zo. Voor zover ik weet dan toch.  

Er bestaat heel wat volksgeloof rond 29 februari. Net als vrijdag de 13de wordt hij door sommigen als een geluksdag en door anderen als een ongeluksdag gezien. Heb je zelf ooit iets van dat bijgeloof gemerkt? Spreken mensen je daarop aan?

Dat de 29ste een ongeluksdag zou zijn, heb ik nog nooit gehoord. Gelukkig maar, zou ik zo denken. Ik heb er in ieder geval toch nog niks van gemerkt. Het enige wat ik weet is dat in Ierland vrouwen hun lief op die dag mogen kussen of ten huwelijk vragen. Maar in België heb ik niet de indruk dat mensen daarmee bezig zijn. Wij in ieder geval niet.

We wensen jullie alvast een fantastisch verjaardagsfeest toe.