In de kijker januari 2017

Antonius-Abt en zijn varken zijn nog steeds heel geliefd in Vlaanderen. In Meeuwen-Gruitrode, Rotselaar, Oosthoven, Bel, Lier en tal van andere gemeenten gaat zijn naamdag dan ook niet onopgemerkt voorbij: op 17 januari of de eerste zondag daarna wordt de patroonheilige van onder meer de slagers en de huisdieren er traditioneel met veel luister èn veel varkens gevierd. Ook in Ingooigem (of moeten we Yvegem schrijven?) stond ‘Toontje met het varken’ afgelopen weekend weer centraal. LECA sprak met drijvende kracht Michel Mervilde, die jaar na jaar alles uit de kast – of beter nog: uit de kooi – haalt om ervoor te zorgen dat Antonius–Abt niet in de vergetelheid belandt.

Dag Michel! Bestaat de Sint-Antoniusviering in Ingooigem al lang?
‘Ja, intussen toch wel. Toontje wordt hier al sinds de jaren 1980 gevierd. Het initiatief komt van de Koninklijke Wielerclub Yvegem Sportief. Zelf raakte ik dicht bij organisatie van de viering betrokken omdat ik actief lid ben van die vereniging en in de raad van bestuur zit. Ook de rest van het bestuur en de andere leden zetten zich hard in voor het feest. En ook niet onbelangrijk: we kunnen ook ieder jaar rekenen op de medewerking van andere plaatselijke verenigingen. Daardoor houdt de viering hier jaar na jaar stand.’

Hoe gaan jullie bij de organisatie te werk?
‘De voorbereidingen starten eigenlijk al op zaterdag. Zo’n 50 leden van Wielerclub Yvegem trekken dan door Ingooigem en halen de giften en offergaven op. Per twee schuimen ze ongeveer 25 straten af. Dat alleen is al een hele organisatie. Maar onze leden weten ongeveer waar ze moeten zijn: ze gaan niet alleen langs bij de boeren in Ingooigem, maar ook bij andere inwoners. Na al die jaren hebben we een soort lijst van ‘vaste klanten’, mensen waarvan we weten dat we er terecht kunnen voor steun.’  

Wat halen ze eigenlijk precies op? Wat geven de gulle inwoners van Ingooigem?
‘We krijgen levende kippen, konijnen, eenden, duiven… Meestal gaat het om zo’n 35 tot 40 dieren. Die nemen we mee in kooien en brengen we naar het Chirolokaal. Wat we verder nog krijgen? Flessen wijn of aperitief, bloemen, koeken… noem maar op!‘

En wat gebeurt er op zondag?
‘Rond half tien verzamelen we dan aan het Chirolokaal, waar de Toontjesprocessie een kwartier later vertrekt. Heel wat verenigingen en inwoners lopen daarin mee. Zo stappen onder meer de Koninklijke Fanfare Eendracht, De Wapperende Vlag, LRV Sint Arnoldusruiters Anzegem, een delegatie van de wielerclub van Halle, de Koninklijke Duivenmaatschappij Recht voor Allen, Hondenclub De Wijze Hond Anzegem en de Kerkfabriek mee op. Maar ook bedevaarders en iedereen die het afgelopen jaar tot kampioen of prins(es) gekroond werd of een prijs of een andere titel behaalde in Ingooigem zijn van de partij. Eigenlijk doet iedereen die ook maar iets betekende voor onze gemeente, mee. Er zijn ook paarden en koetsen. Wijzelf, de leden van de Koninklijke Wielerclub Yvegem Sportief, nemen natuurlijk ook deel.  Meestal dragen we donkere of zwarte kledij en een zwarte bolhoed. Dat is al een oude traditie.’

Een zeer geanimeerde en kleurrijke processie dus!
‘Absoluut! Ook de jeugd van Ingooigem doet trouwens mee. De dieren die we op zaterdag ophalen, worden in de processie in fuiken meegedragen door schoolkinderen. Een deel van hen is verkleed als patertje. De pastoor loopt ook mee. Er worden ook twee geslachte varkens op een draagberrie meegedragen. De traditie wil dat het een groot en een klein varken is.’

En volgt daarna de misviering?
‘Als de processie aan de Sint-Antoniuskerk komt, waar trouwens ook de graven van Stijn Streuvels en Hugo Verriest liggen, worden de levende en dode dieren eerst gezegend. In de kerk krijgen de varkens natuurlijk een ereplaats aan het altaar, tot ze een eigenaar hebben. Bij de offerande raken de aanwezigen een heel oud beeldje van Sint-Antonius aan. Zo hoopt iedereen, vooral de boeren, dat Toontje zal zorgen voor een vruchtbare lente en mens en vee zal beschermen.’

Toch vermoed ik dat de meeste inwoners komen voor het spektakel na de misdienst.
‘Inderdaad. Dat moet je eigenlijk echt zelf eens meemaken, het is een evenement op zich! Na de misdienst staan hier honderden mensen. De twee varkentjes en de andere offergaven worden dan per Amerikaans opbod verkocht. Om de beurt steekt iemand een euro in de lucht tot er een bel gaat. Wie dan net zijn of haar euro in de lucht houdt, heeft prijs. Zo worden de varkens en de offergaven en giften één voor één ‘verkocht’. De opbrengst gaat naar de Koninklijke Landelijke Jeugd. Als het mooi weer is, gebeurt de verkoop buiten aan de kerk. Regent het, dan blijven we in de kerk. De ‘oproeper’ staat dan op de preekstoel. Een ongewoon, maar mooi zicht’.

En hoe eindigt jullie Toontjesdag of Zwijntjesviering?
‘We sluiten ieder jaar af met een etentje in een restaurant. Dit jaar was dat bijvoorbeeld in het Smesseplein. Ook daar worden dan nog lotjes verkocht en giften verloot. Hoeveel zo’n loterij opbrengt? Toch gemakkelijk enkele duizenden euro’s.’

Heeft Yvegem Sportief ook contact met andere verenigingen die een Sint-Antoniusviering organiseren?
‘Neen, nu niet meer. Vroeger was dat anders: toen waren er meer omliggende gemeenten waar Toontje werd gevierd. In Rollegem bijvoorbeeld is er ook ooit een viering geweest. Maar de oudere generatie die de organisatie op zich nam, sterft uit en jongeren hebben er blijkbaar minder interesse voor. Ik denk dat de traditie daardoor in heel wat gemeenten verdwenen is. Als Antoniusfan in hart en nieren vind ik dat jammer. Gelukkig houdt onze viering wel nog stand!’

(met dank aan Geert Himpens voor de foto’s)