Hoe komt het dat we vaderdag vieren?

Straks worden alle papa’s weer een dag lang in de watten gelegd om hen te bedanken voor hun goede zorgen. In België is het de gewoonte om dat op de tweede zondag van juni te doen, al zijn er ook streken waar vaderdag op 19 maart gevierd wordt. In de praktijk staat vaderdag synoniem voor schattige knutselwerkjes, een lief versje, een uitgekiend cadeautje of een andere verrassing. Maar hoe is dat zo gekomen?

De moderne versie van Vaderdag wordt toegeschreven aan twee Amerikaanse vrouwen. Aan het begin van de 20ste eeuw streden ze onafhankelijk van elkaar voor een speciale dag voor vaders. Net als bij Moederdag begon hun strijd in de plaatselijke kerk. Zo vroeg een zekere Mrs. Charles Clayton uit West Virginia in 1908 aan haar lokale priester om een speciale zondagsmis voor vaders te houden. Die vond plaats op 5 juli 1908 maar werd verder nergens overgenomen. Een jaar later stapte Sonora Smart Dodd uit de staat Washington naar haar lokale kerkelijke autoriteiten. Ook zij vroeg om een mis die alle vaders zou bedanken voor hun inspanningen. De inspiratie haalde ze vooral bij haar eigen vader William Jackson Smart. Die had sinds de dood van zijn vrouw zijn zes kinderen alleen opgevoed en daar heel wat opofferingen voor gemaakt. Hoewel haar idee in sommige kringen op weerstand en spot stuitte, vond de eerste vaderdagviering plaats in 1910 in haar geboortedorp Spokane. Van daaruit verspreidde het gebruik vrij snel naar andere steden in en buiten Washington. Sonora zette een intensieve campagne op om de dag officieel te laten erkennen. Moederdag was tenslotte al in 1914 tot een nationale feestdag uitgeroepen. Maar Sonora’s inspanningen wierpen minder snel vruchten af. In 1924 steunde president Calvin Coolidge het concept wel, maar hij kreeg het Amerikaans Congres niet zover om de dag als feestdag te erkennen. Die officiële erkenning kwam er pas in 1972 door toedoen van president Richard Nixon. Terwijl anjers de officiële bloemen voor Moederdag zijn, zijn rozen die voor Vaderdag. Sonora riep rode rozen uit als symbool van dank aan levende vaders en witte rozen als dank aan overleden vaders.

Vaderdag kende lang niet zo’n snel succes als Moederdag. De verspreiding gebeurde eerder geleidelijk. Na de Eerste Wereldoorlog waaide Vaderdag over naar Groot-Brittannië, Zweden, Denemarken, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Frankrijk. Niet zelden voerden handelaars en winkeliers actief propaganda voor de verspreiding van het feest. In België was niet iedereen zomaar gewonnen voor het idee. De eerste vermeldingen dateren uit het Interbellum, maar voor de echte doorbraak was het toch wachten tot na de Tweede Wereldoorlog. Nochtans werd al in 1934 het actiecomité Viert Vader opgericht in Merksem. Dat  zette zich in om een feestdag voor vaders te lanceren. Het comité koos voor 19 maart, maar echt populair werd de feestdag niet. Wanneer Vaderdag bij ons echt ingeburgerd raakte is niet duidelijk. Vast staat wel dat in de jaren vijftig heel wat scholen zowel aandacht besteedden aan Moeder- als aan Vaderdag. Vaderdag werd toen bijna overal gevierd op de tweede zondag van juni, maar in bepaalde regio’s in Antwerpen hield men vast aan Sint-Jozefsdag op 19 maart. Vaderdag wordt wereldwijd gevierd, al is dat niet steeds op dezelfde datum. In Oostenrijk en het grootste deel van België wordt Vaderdag iedere tweede zondag van juni gevierd, in landen als Nederland, De Verenigde Staten en Japan gebeurt dat doorgaans op de derde zondag van juni, terwijl ondermeer Spanje, Italië en Bolivië Vaderdag vieren op 19 maart. In Duitsland wordt Vaderdag dan weer gevierd op Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart: de dag dat Jezus volgens de katholieke leer terugkeert naar zijn vader.

Op Vaderdag krijgen papa’s vaak ontbijt geserveerd en ontvangen ze een zelfgemaakt cadeautje dat hun kinderen in de basisschool hebben gemaakt. Vaak krijgen ze ook een gekocht geschenk zoals een das, sokken of sigaren. Ook kaarten doen het goed. Net als voor Moederdag worden voor Vaderdag speciale wenskaarten verkocht. In de Verenigde Staten worden nog steeds rozen gegeven aan vaders, zoals Sonora Dodd het had gewenst. Vandaag de dag zijn er vele gezinsvormen mogelijk in onze maatschappij. Dat zorgt ervoor dat met Vaderdag flexibel wordt omgesprongen. Een kind uit een homokoppel bijvoorbeeld kan aan beide vaders een cadeau geven op Vaderdag of ervoor kiezen om de ene vader op Moederdag te eren en de andere op Vaderdag. Ook kinderen van nieuw samengestelde gezinnen maken vaak meerdere cadeaus voor Vaderdag: een voor hun biologische vader en een voor de nieuwe partner van hun moeder. Over het algemeen wordt afgesproken met de school hoe met Moeder- en Vaderdag wordt omgegaan. Net als Moederdag is Vaderdag de laatste decennia fel gecommercialiseerd.

Foto: An en Alain, CC by 2.0, https://www.flickr.com/photos/reisverhalen/4085747084/in/photostream/