Rituelen en tradities in Vlaanderen

100 dagen is een jaarlijks terugkerend fenomeen. Het gaat om een feest dat als afscheidsritueel beschouwd kan worden: 100 dagen is namelijk de dag waarop studenten uit het zesde middelbaar hun laatste honderd dagen in het secundair onderwijs vieren.

Om te beslissen wie mag beginnen met een spelletje of wie als eerste een bepaalde functie mag vervullen binnen een spelletje, worden er aftelrijmpjes gebruikt. Daarbij wordt iedere deelnemer, of bijvoorbeeld de rechtervoet van iedere deelnemer, op de maat van het aftelrijmpje met de vinger aangewezen. De persoon die wordt aangewezen op het moment dat het liedje stopt is ‘hem’, of is ‘hem’ net niet. Één van de meest gekende aftelrijmpjes is: “Iene miene mutte, tien pond grutte, tien pond kaas en jij bent de baas.” Degene die dan aan het einde van het rijmpje wordt aangewezen, is ‘hem’.

Op Aswoensdag begint de veertigdagentijd. Aswoensdag wordt niet vermeld in de Bijbel, maar is wel een rooms-katholieke feestdag. 

Petanque of jeu de boules is wellicht de bekendste bolsport ter wereld. Deze Franse volkssport bij uitstek is de laatste jaren ook in Vlaanderen uitgegroeid tot een vaste waarde. Heel wat dorpspleintjes in Vlaanderen hebben tegenwoordig een petanquebaan, waar buurtbewoners het op warme zomeravonden tegen elkaar opnemen.

Hoewel brood en gebak in de islamistische keuken een belangrijke rol spelen, zijn er weinig specifieke vormen van gebak verbonden aan bepaalde feesten. Zo wordt tijdens het Suikerfeest zoet gebak geserveerd dat echter heel het jaar door ook wordt gegeten. Het Suikerfeest of het kleine feest is één van de belangrijkste feesten voor de islamitische gemeenschap. In het Arabisch wordt het feest 'îd al-fiṭr of Aid al-Fitr genoemd.

Het inrichten van een cantus is één van de oudste tradities die verbonden zijn aan het studentenleven. Studentenverenigingen, de uiteindelijke organisatoren van cantussen, zijn reeds in de late middeleeuwen ontstaan. Toen al bestond de behoefte om contact op te zoeken met studenten die eenzelfde studierichting volgden of die afkomstig waren uit dezelfde streek. Tijdens dergelijke samenkomsten werd er nogal dikwijls voor amusement gezorgd. Zo werd er bijvoorbeeld ook regelmatig gezongen.

In de maand december vieren joden Chanoeka. Dit inwijdingsfeest of lichtfeest duurt acht dagen en herdenkt de herinwijding van de tempel te Jeruzalem in de tweede eeuw vóór onze jaartelling. Elk jaar begint Chanoeka op een andere datum gezien de joodse kalender gebaseerd is op de maancyclus*. Chanoeka begint wél steevast op de 25ste dag van de joodse maand kislev.

Grote levensloopmomenten, zoals geboorte, huwelijk en dood, staan bol van de tradities. Al eeuwenlang worden gebruiken en rituelen rond deze gebeurtenissen van generatie op generatie doorgegeven. Hieronder lees je hoe het komt dat we vandaag de dag het huwelijk volgens een bepaalde manier vieren.

Een bedevaart is een ingetogen reis naar een religieuze of spirituele plaats. Bedevaarders ondernemen de tocht individueel of in groep. Niet alleen het doel van de reis is belangrijk, maar ook de tocht zelf heeft voor veel deelnemers een grote betekenis omdat hij ingegeven is door individuele, persoonlijke motieven. Veel bedevaarders willen bijvoorbeeld tot (spirituele) inkeer komen. Het ondernemen van de tocht wordt dan ook vaak als louterend ervaren. Een bedevaart kan ook een manier zijn om boete te doen, om te danken of om iets af te smeken.

Overgangsrituelen of rites de passage duiden belangrijke momenten in een levenscyclus aan. Initiatierituelen zijn een bijzondere vorm van overgangsrituelen en bewerkstelligen de geleidelijke overgang van de kindertijd naar de volwassenheid. Zo wordt er bijvoorbeeld veel belang gehecht aan de opname in de (geloofs)gemeenschap van zesjarigen en aan de opname van twaalfjarigen in de wereld der jongvolwassenen. Familie en vrienden komen dan samen om dergelijke speciale gebeurtenissen te vieren. Initiatierituelen versterken met andere woorden het gemeenschapsgevoel.

Divali of het feest van het licht is één van de belangrijkste hindoeïstische feesten. Divali is afgeleid van dipavali, wat in het Sanskriet zoveel betekent als ‘rij van lichtjes’. Het feest komt oorspronkelijk uit India, maar wordt vandaag de dag wereldwijd gevierd. Divali duurt doorgaans vijf dagen en vindt plaats op het einde van de maand Kartik en het begin van de maand Ashvin (oktober/november). 

De duivensport wordt beschouwd als een typisch Belgische traditie. De sport is in de eerste helft van de 19de eeuw in verschillende Belgische steden ontstaan en wordt tot op vandaag beoefend. In tegenstelling tot wat velen denken, waren de eerste duivenmelkers gegoede burgers die in de steden woonden. Zij beschikten namelijk als enigen over genoeg vrije tijd en (financiële) middelen. Na verloop van tijd konden ook de arbeiders zich met duivensport bezighouden en na 1880 werd de duivensport ook populair op het platteland.