Rituelen en tradities in Vlaanderen

Geen dorpsfeest, processie of optocht gaat uit zonder dat een lokale fanfare of harmonie het feest met de nodige blaasmuziek opfleurt. Haast iedereen is dan ook vertrouwd met het traditionele beeld van muzikanten die strak in het uniform door de straten marcheren. Muziekverenigingen hebben altijd al een grote rol gespeeld in het sociaal-culturele leven en de feestcultuur van België, Nederland en Noord-Frankrijk en zijn ook nu nog sterk verankerd in de maatschappij.

Halloween is een Amerikaans feest dat vanaf de jaren 1990 ook in ons land voet aan wal kreeg. Op zich zijn veel Halloweengebruiken vrij recent ontstaan. Verklede kinderen die bedelen langs de deuren bijvoorbeeld, kwamen in Amerika pas na de Tweede Wereldoorlog voor. Sinds de jaren 1970 doen volwassenen mee aan het feest. Ook zij trekken verkleed de straten op of nemen deel aan Halloweenparty’s. Vanaf dan steeg de nadruk op het lugubere. In die periode brak bovendien paniek uit over vermeend sadistisch geweld op Halloween.

50 worden is niet niks. Veel mensen leven dan ook wat bewuster naar deze verjaardag toe dan naar andere. In Leuven hebben ze een wel heel bijzondere manier om met dit overgangsritueel om te gaan. Op veertigjarige leeftijd verenigen mannen uit hetzelfde geboortejaar zich daar namelijk om samen naar dit belangrijke moment toe te leven. In de 10 jaar tussen hun 40ste en 50ste verjaardag organiseren ze en nemen ze deel aan allerhande activiteiten en ontstaat er een hechte onderlinge band.

Het huwelijk wordt overal anders gevierd. Amita Sejpal, de public relations manager van de Swami Nayaran-tempel in Antwerpen, legde LECA uit welke tradities er aan een Indisch Hindoeïstisch huwelijk verbonden zijn. Hindoeïstische huwelijken staan hier bekend om hun kleurrijke rituelen, maar worden in het thuisland anders gevierd naargelang de religieuze vertakking en de bevolkingsgroep waartoe de partners behoren. Amita en haar man zijn in India getrouwd en kwamen daarna naar België. In ons land komen Hindoeïstische huwelijken niet zo vaak voor.

Wanneer twee mensen in het huwelijksbootje stappen, beloven ze hun verdere leven met elkaar te delen. Jaarlijks herdenken velen dan ook hun huwelijksdag waarop ze deze belofte hebben gedaan. Belangrijke huwelijksverjaardagen zouden door sommigen reeds sinds de zestiende eeuw worden gevierd en krijgen vandaag de dag nóg meer aandacht dan vroeger. Deels omdat de gemiddelde huwelijksduur is gestegen doordat ook de gemiddelde levensduur is gestegen.

De ‘Hadj’ is de traditionele Islamitische bedevaart naar Mekka. Het is een van de vijf pijlers of beginselen van het Islamitische geloof. Deze bedevaart is daarom een verplichting voor elke gezonde volwassen moslim, die over voldoende bestaansmiddelen beschikt. Tijdens de Hadj komen jaarlijks enkele miljoenen moslims van over de hele wereld naar Mekka. De Hadj is zo de grootste religieuze bijeenkomst ter wereld. Het tijdstip van de bedevaart wordt bepaald door de maankalender en valt steeds in het najaar. De Hadj heeft telkens plaats in de aanloop naar het Offerfeest.

De tiende dag van de joodse maand tishrei of de tiende dag na Rosj Hasjana of Joods Nieuwjaar vieren de joden Jom Kipoer of Grote Verzoendag. Jom Kipoer begint elk jaar op een andere datum omdat de joodse kalender gebaseerd is op de maancyclus*.

Met de dood komt een einde aan iemands leven op aarde. Het is een belangrijk overgangsmoment waar velen zich dikwijls ongewild, maar tegelijk onvermijdelijk, op voorbereiden. Verschillende levensbeschouwingen hebben diverse rituelen en ideeën omtrent de dood. Joden bijvoorbeeld geloven dat overledenen een nieuw leven bij God beginnen en geloven tevens in de kans op verrijzenis.

Overgangsrituelen of rites de passage duiden belangrijke momenten in ieders levenscyclus aan. Initiatierituelen zijn een bijzondere vorm van overgangsrituelen en bewerkstelligen de geleidelijke overgang van de kindertijd naar de volwassenheid. Iedere cultuur heeft zijn eigen initiatierituelen. Zo hecht de joodse gemeenschap bijvoorbeeld veel belang aan de opname van twaalf- en dertienjarigen in hun geloofsgemeenschap en in de wereld van de jongvolwassenen. 

Kerst is een christelijk feest, waarmee de geboorte van Jezus Christus wordt herdacht. Dat gebeurt zowel op Kerstavond (24 december) als op Kerstdag (25 december). Uit bronnen blijkt dat Kerstmis al sinds de vierde eeuw gevierd wordt. Het was Romeins keizer Constantijn De Grote die in dezelfde eeuw besliste om de viering op 25 december vast te leggen.

Elke avond wordt aan de Menenpoort in Ieper om klokslag 8 uur het verkeer even stilgelegd voor de korte ceremonie van de Last Post. Deze korte, maar ontroerende ceremonie is in de eerste plaats de herdenking van en een eerbetoon aan de Britse soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog gesneuveld zijn. Haar symboliek krijgt ook erkenning in het buitenland, en dan vooral in Groot-Brittannië waar de herinnering aan de Great War zeer levendig gehouden wordt.

In heel wat landen bestaan er zogeheten ‘liefdesbruggen’. Op zo’n brug beloven koppeltjes elkaar eeuwige liefde. Als symbool daarvan maken ze een hangslot vast aan de brug en gooien ze het sleuteltje in het water. Liefdesbruggen vind je onder meer in Wroclaw (Polen), Parijs (Frankrijk), Verona (Italië) en Ljubljana (Slovenië). Verliefde koppels kunnen sinds kort ook in hartje Gent terecht: aan de Sint-Michielsbrug, een stenen boogbrug over de Leie, doken onlangs de eerste hangsloten op.

Hangsloten