Gildetradities

Eind 2009 startte LECA in samenwerking met Hoge Gilderaad der Kempen (HGK) een traject op rond het borgen van schutterstradities. De schuttersgilden aangesloten bij de HGK kennen veel tradities en dragen die hoog in het vaandel. Hun gebruiken en de rituelen verwijzen naar het verleden, maar worden tegelijkertijd opnieuw geïnterpreteerd.

Omdat het wenselijk was om dieper in te gaan op deze verscheidenheid binnen het gildewezen, stelden LECA en de HGK eind 2009 een vragenlijst op. Via de vragenlijst werd gepolst naar welke gebruiken en tradities de gilden in ere houden, hoe die worden uitgevoerd en wat hun betekenis is. De HGK en LECA konden zo de enorme rijkdom en variatie aan tradities van naderbij bekijken en in kaart brengen.

In 2013 verwerkte LECA de resultaten in een publicatie. Om de publicatie te promoten en de inhoud verder uit te diepen werden i.s.m. de Kempische erfgoedcellen verschillende publieksactiviteiten georganiseerd, waaronder de Gildedagen. Op deze manier kon de plaatselijke bevolking kennismaken met de schuttersgilden in hun regio.

Door naar buiten te treden hoopt de HGK het dalend aantal gildeleden tegen te gaan en meer respect te creëren voor het erfgoed van schuttersgilden. Daarnaast had elke Gildedag ook een verdiepend luik.

Hieronder vindt u een uitgebreide beschrijving van de ondernomen acties:
 
1. Onderzoek, identificatie en documentatie 
 
Onderzoek naar schutterstradities
Op verzoek van de HGK startte LECA in 2010 met een onderzoek naar de schutterstradities van de 74 gilden die bij deze koepel aangesloten zijn. Deze schuttersgilden kennen namelijk tal van gebruiken en rituelen en dragen die hoog in het vaandel. LECA stelde een vragenlijst op om te peilen naar de manier waarop tradities uitgevoerd worden en wat hun betekenis is. Uit de verwerking van de antwoorden werd een genuanceerd beeld op de hedendaagse beleving van de schuttersgilden verkregen. De volledige resultaten van de bevraging werden toegelicht aan de schutters tijdens het Gildecongres in 2011.
 
Boek Gildetradities
In 2012 verwerkte LECA de enquête over hedendaagse schutterstradities in de publicatie ‘Gildetradities. Een verhaal van beleving en herbeleving’. Het boek werd in februari 2013 gelanceerd. De tekst werd geflankeerd door tientallen foto’s van het schuttersleven. Voor dit boek koos LECA er heel bewust voor om te werken met amateurfotografen die deel uitmaken van een gilde. Ook de selectie van de foto’s gebeurde door de leden. Deze participatieve aanpak kaderde volledig in het gedachtegoed over de zorg voor ICE. De verantwoordelijkheid om een traditie te documenteren ligt immers in de eerste plaats bij de mensen die de traditie levend houden en willen doorgeven aan toekomstige generaties. Op die manier geeft het boek een duidelijk inzicht in de beleving van het gildeleven en toont het aan waar de uitdagingen voor de toekomst liggen. LECA stond in voor de coördinatie en vormgeving van het boek, dat tot stand kwam dankzij de financiële steun van de provincie Antwerpen, Erfgoedcel Noorderkempen, Erfgoedcel k.ERF en Erfgoedcel Kempens Karakter. Het boek is te bestellen via info@lecavzw.be en kost 15 euro.
 
2. Communicatie en sensibiliseren 
 
Gildedagen voor het grote publiek
Om het brede publiek meer vertrouwd te maken met en om de lokale bevolking te informeren en enthousiasmeren voor het schuttersleven, werd tevens beslist om in 2013 drie toonmomenten te organiseren. Ooit waren de schuttersgilden een belangrijke spil van de regionale feestcultuur. Nu zijn hun geschiedenis, evenementen en rituelen minder gekend bij het brede publiek. De bezoekers konden deelnemen aan workshops vendelen, roffelen, dans, handboogschieten, kruisboogschieten en buksschieten. Er waren aparte activiteiten voor kinderen. Via een infomarkt stelden de gildeleden hun dagelijkse werking en activiteiten voor. De Gildedagen waren een gezamenlijk initiatief van HGK, LECA en de erfgoedcellen k.ERF, Noorderkempen en Kempisch Karakter. Meer dan 1000 mensen namen deel.
 
Rondetafelgesprekken over gender, identiteit en vergrijzing
De enquête van 2009 legde een aantal knelpunten voor de toekomst bloot. Deze werden besproken tijdens drie brainstormsessies met de gilden. Op de ochtend van iedere Gildedag werd een worldcafé georganiseerd waar gildeleden met elkaar van gedachten wisselden over gender (Turnhout), identiteit (Retie) en vergrijzing (Olen). De gesprekken werden gevoerd a.d.h.v. stellingen.
 
Studiedag
Het boek Gildetradities. Een verhaal van beleving en herbeleving werd op 23 februari 2013 door LECA voorgesteld op de Keur- en Studiedag van de HGK in Lichtaart. LECA presenteerde de belangrijkste bevindingen aan de 103 aanwezige gildeleden. Het boek werd gedrukt op 1500 exemplaren en gratis verspreid onder de aangesloten gilden, de erfgoedcellen, Kempische scholen, bibliotheken en andere netwerkpartners.