Rituelen en tradities in Vlaanderen

Voor veel mensen is Maria Lichtmis een dag waarop pannenkoeken worden gegeten. Maar het is ook een christelijk feest waarop kaarsen worden gewijd, processies uitgaan en pasgeborenen worden gezegend in de kerk. Sinds 1969 heet het feest in het Romeinse missaal officieel ‘het feest van de opdracht van de heer’ omdat die dag meer in het teken van Christus dan van Maria staat.

In de volksdevotie neemt de Mariaverering een zeer belangrijke plaats in. Vele christenen richten zich namelijk het liefst tot Maria. Dit omdat ze zowel tot de menselijke als tot de goddelijke wereld behoort. Als moeder van Jezus en moeder van God wordt ze beschouwd als een dienstbare, diepgelovige, eerlijke, troostende, trouwe, zachte, zorgzame vrouw die altijd een luisterend oor biedt. Maria bemiddelt bij Jezus en bij God. Maria wordt dan ook voornamelijk vereerd als middelares. Zeer belangrijk is dat Maria wel mag worden vereerd en aanroepen, maar niet mag worden aanbeden.

Een Marokkaans huwelijk kan op verschillende manieren worden gevierd. Veel hangt af van de regio’s waar het bruidspaar en hun families uit afkomstig zijn. Katrien de Smet, medewerkster van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen en voorzitster ad interim van Nakhla vzw, en Zohra Boucharafat, coördinatrice van diezelfde vzw, vertelden Volkskunde Vlaanderen meer over Marokkaanse trouwpartijen in België en in het thuisland.

Op de tweede zondag van mei worden moeders in ons land vaak letterlijk in de bloemetjes gezet. Hoewel moeders in heel wat culturen al eeuwen worden geëerd, is Moederdag in zijn huidige vorm een vrij jonge traditie. Algemeen wordt aangenomen dat de oorsprong van een dag voor moeders in de Verenigde Staten ligt. Maar voor België gaat dat niet helemaal op. De Antwerpse Moederdag – die valt op 15 augustus – heeft immers een eigen verhaal, dat afwijkt van dat van de rest van het land.

IJsberen zijn sportievelingen die tijdens de wintermaanden in clubverband of individueel in openlucht zwemmen. Het hoogtepunt van de winterzwemming is de nieuwjaarsduik, die traditioneel op een van de eerste dagen van het jaar plaatsheeft. In Vlaanderen is de nieuwjaarsduik in Oostende, die de laatste jaren uitgegroeid is tot een massa-evenement met duizenden deelnemers, de bekendste. Deze nieuwjaarsduik werd een eerste keer georganiseerd in 1987.

Een jaar telt 365 dagen. Schrikkeljaren uitgezonderd. Het begin en einde ervan zijn voor velen onder ons een reden om samen met familie en vrienden te feesten. De feesten die elk jaar op een bepaalde datum vallen, noemen we logischerwijs kalenderfeesten. Op 31 december vieren we oudejaarsavond met familie en/of vrienden en zetten we zo het nieuwe jaar goed in.

Op Pasen herdenkt en viert de katholieke kerk de wederopstanding van Jezus. De oorsprong van dit feest ligt echter niet alleen in het christendom. Zo herdenkt de joodse gemeenschap met dit feest de tocht naar het Beloofde Land onder leiding van Mozes, na vierhonderd jaar slavernij in Egypte. Anderzijds heeft Pasen ook niet-religieuze wortels, omdat met dit feest ook de terugkeer van de lente gevierd werd.

Op de vijftigste dag na Pasen (de verrijzenis van Jezus) en tien dagen na Hemelvaart (de tenhemelopneming van Jezus) viert de christelijke gemeenschap Pinksteren of Sinksen. Op deze dag wordt de neerdaling van de Heilige Geest herdacht. Het is het laatste feest van het liturgisch (kerkelijk) jaar. Deze datum bevat een symbolische waarde want 7x7 (49 dagen na Pasen) is een heilige combinatie volgens het Leviticus (het derde boek van de Hebreeuwse Bijbel). 

Iedereen heeft er ongetwijfeld ooit minstens één in zijn of haar handen gehad: een poëziealbum. Het poëziealbum, liber amicorum of album amicorum zou ontstaan zijn in de loop van de 16de eeuw in de Duitse hogere kringen. Studenten zouden toen voor elkaar teksten en illustraties hebben gebundeld.

De ramadan is de negende maand van de islamitische kalender, ook wel de vastenmaand genoemd. Gedurende deze vastenmaand vast de islamitische gemeenschap, dit wil zeggen dat moslims tussen zonsopgang en zonsondergang niet eten, niet drinken, niet roken en geen geslachtsgemeenschap hebben. Kleine kinderen, zieken, zwangere vrouwen en iedereen voor wie vasten een bedreiging voor de gezondheid kan vormen, mogen gedurende deze periode echter wél eten en drinken overdag. Tijdens de ramadan wordt tevens herdacht dat Mohammed zijn eerste boodschap van Allah ontving.

Sinds mensenheugenis spreken reuzen al tot de verbeelding. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat deze bijzondere figuren wereldwijd in tal van volksverhalen en sprookjes opduiken. In de Christelijke en Joodse leer is de sterke reus Goliath, die door David werd verslaan, wellicht de bekendste. Ook in de Griekse mythologie komen reuzen voor, zoals bijvoorbeeld Atlas die de wereld op zijn schouders draagt. In veel van die verhalen staan reuzen symbool voor de strijd tussen goed en kwaad.

Saint-Patrick’s Day is een Ierse feestdag die ieder jaar op 17 maart uitbundig wordt gevierd. Omdat vele Ieren in de loop der jaren geëmigreerd zijn, wordt hun nationale feestdag tegenwoordig wereldwijd gevierd. Te meer omdat Saint-Patrick’s Day niet enkel een Ierse feestdag is, maar ook een christelijke feestdag.