Rituelen en tradities in Vlaanderen

In 1952 werd in Amerika de derde donderdag van april uitgeroepen als Assistent Day. Oorspronkelijk was het niet enkel de bedoeling om op die dag secretaresses in de bloemetjes te zetten als dank voor hun bijdrage aan het bedrijf, maar was het ook de bedoeling om vrouwen aan te moedigen om secretaresse te worden. Pas in de jaren 80 à 90 van de twintigste eeuw kende deze feestdag een wereldwijde verspreiding.

Sint-Maarten, wier naamfeest we op 11 november vieren, heet officieel Martinus van Tours (ca. 316 -397). Niet alleen in onze streken, maar ook op heel wat andere plaatsen in Europa, is hij traditioneel een van de meest vereerde heiligen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er honderden kerken en kapellen naar hem genoemd zijn. Martinus werd geboren in Pannonië, dat vandaag de dag tot Hongarije behoort. In zijn jeugdjaren werd hij als soldaat in het Romeinse leger ingelijfd.

Slapen doet eenieder goed. Voor sommigen klinkt uitslapen als muziek in de oren, anderen hebben aan een paar uren genoeg om fris en monter aan de dag te beginnen. Bij kleintjes kan het slapengaan soms op minder enthousiasme rekenen. Om hen vlotjes naar hun bedje te leiden kunnen vertrouwde gebruiken en gewoonten handig van pas komen.

Hieronder vindt je een aantal voorbeelden van speelplaatsspelletjes. Het spreekt voor zich dat deze lijst niet volledig is. Van elk spelletje bestaan er bovendien vele verschillende variaties. Vroeger werden bepaalde spelletjes bijvoorbeeld op een andere manier gespeeld dan vandaag de dag en ook in verschillende scholen worden bepaalde spelletjes op een andere manier gespeeld.

De visserij aan de Belgische kust is niet meer wat het geweest is. Met nog slechts enkele tientallen vissersschepen is de eens zo grote Belgische zeevissersvloot in een aantal decennia gedecimeerd. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat de visserij in de tweede helft van de 20ste eeuw aan grote technische veranderingen onderhevig is geweest. De kleinere vissersvaartuigen evolueerden naar grotere eenheden. Er kwamen steeds krachtiger motoren aan boord wat de mogelijkheid bood om op grootschalige wijze te gaan vissen.

Sport is niet alleen een belangrijke bron van ontspanning, maar ook van vermaak. Vele sportliefhebbers wagen zich liever niet aan de sportbeoefening zelf, maar verkiezen het om voor bepaalde sportclubs of -verenigingen te supporteren.

De tandenfee is een fantastisch figuurtje dat de hoofdrol speelt in een volksverhaal dat dikwijls aan kinderen wordt verteld wanneer hun tanden beginnen te wisselen: “Als je een melktand verliest, moet je die melktand onder je hoofdkussen leggen. ’s Nachts komt de tandenfee de melktand ofwel ophalen ofwel bekijken én legt ze een muntstuk onder je hoofdkussen.”

Rond trouwen bestaan er heel wat gewoonten en tradities. Die kunnen van land tot land erg verschillen. Saban Gök van de Turkse Unie van België legde Volkskunde Vlaanderen vzw uit hoe een Turks huwelijk gevierd wordt. Bij een Turks trouwfeest komen namelijk heel wat tradities kijken, maar om die goed te begrijpen, is het belangrijk om alles in de juiste context te plaatsen.

In februari kleuren de winkelstraten rood. In iedere etalage is wel ergens een verwijzing naar Valentijn, de dag waarop geliefden elkaar verwennen met kaarten, bloemen, chocolade en cadeautjes. Veertien februari is ook een topdag voor restaurants, want veel koppels vieren Valentijn buitenshuis.

De ene kijkt er al lang van tevoren naar uit, de ander laat het liever allemaal stilletjes aan zich voorbij gaan. Feit is dat er geen ontkomen aan is: één keer per jaar ben je nu eenmaal jarig. Tegenwoordig vinden we het vanzelfsprekend dat een jarige een dag lang in de belangstelling staat, maar toch is je verjaardag vieren een recente traditie: vóór de twintigste eeuw was een jaartje ouder worden namelijk maar zelden een aanleiding om te feesten.

Op de eerste maandag na Driekoningen wordt Verloren Maandag gevierd. Sommigen spreken ook van Verzworen Maandag. Vroeger ging Verloren Maandag gepaard met heel wat gebruiken. Zo werd er speciaal brood gebakken, gingen mensen van deur tot deur om fooien te verzamelen of hielden ze feestelijke optochten die doorgaans eindigden in de herberg. De meeste van die tradities zijn inmiddels verdwenen. Alleen in de streek rond Antwerpen wordt Verloren Maandag nog echt gevierd, al beperkt het vieren zich tot het eten van worstenbroden en appelbollen.

Vinkenzetten is het houden van zangwedstrijden voor vinken. Deze wedstrijden worden in de periode tussen 1 april en 31 augustus georganiseerd en verlopen volgens een bepaald stramien. Eerst brengen de vinkeniers hun gekooide vinken ‘in reke’. Dat betekent dat ze de kooien met de vogels op een rij zetten, met telkens ongeveer 2m40 tussen. De vinkenier gaat vervolgens voor de kooi zitten rechts van zijn eigen vogel, luistert en noteert de geldige zangen. Bij een wedstrijd is het immers de bedoeling dat een vink zoveel mogelijk geldige fluitsignalen (liedjes) laat horen.